Kur'an Kıssalarının Tekrar Edilme Sebepleri

Reasons for Repeating the Parables in the Holy Qur’an

Özet

Kur’an-ı Kerîm, bütün insanları karanlıklardan aydınlığa çıkarmak gibi ulvî bir gaye için Yüce Allah tarafından gönderilmiş mucizevî bir kitaptır. Bu kitabı mucizevî kılan yönlerinden biri, onun mesajlarının şaşmaz, değişmez, dosdoğru hakikatleri barındırmasıdır. Onu, mucizevî kılan başka bir yönü ise eşsiz bir üslup zenginliğine sahip olmasıdır. Kur’an’ın metin yapısı incelendiğinde, ilahi hakikatleri muhataplarına tekdüze olarak değil, çeşitli üsluplarla sunduğu görülür. Mesela Kur’an’da mecazlar, teşbihler, meseller, kıssalar, hitaplar, yeminler, fasılalar gibi üslup özellikleri bunlardan bazılarıdır. Kur’an’ın bu üslup özelliklerinden birisi de tekrarlardır. Tekrarlar, Kur’an’ın en ehemmiyetli anlatım özelliklerinden birini oluşturmaktadır. Kur’an’daki tekrarlar bazen bir lafzın tekrarlanması şeklinde karşımıza çıkarken bazen de bir mananın veya konunun tekrarlanması şeklinde meydana gelir. Lafzî tekrarlar, Kur’an’da daha çok bir harfin, kelimenin, ibarenin veya ayetin aynen yinelenmesi biçiminde geçer. Mana tekrarları ise bir lafzın aynen değil de yine kendi anlamını barındıran başka bir kelimeyle ifade edilmesi şeklinde olur. Buna konu tekrarları da denir. Kur’an’da mana tekrarlarının kapsamına ulûhiyet, ubûdiyet, nübüvvet, sabır, şirk, adalet, takva, cihad v.b. çeşitli konular girer. Ancak Kur’an’daki bu tekrar türünün esasını kıssalar oluşturur. Kur’an kıssaları incelendiğinde bazı hadiselerin birçok defa yinelendiği görülür. Kur’an’ın bu üslûbuna yabancı olan bir kimse bu durumu yadırgayabilir hatta bu tekrarların gereksiz ve sıkıcı olduğunu düşünebilir. Ancak kıssalardaki bu tekrarların neden zikredildiği hususunda bir araştırma yapıldığında konu bambaşka mahiyet kazanır. Zannedildiği gibi kıssalarda anlamsız bir tekrarın olmadığı fark edilir. İşte bu çalışmada Kur’an’da anlatılan kıssaların tekrar edilme sebepleri üzerinde durulacaktır. Bunun neticesinde kıssaların tekrarlanan kısımlarında salt bir tekrarın olmadığı, her bir surede çeşitli sebeplerden dolayı yinelendikleri ortaya konulmaya çalışılacaktır.