Psiko-Eğitsel Açıdan Kur'an'ın Hitap Üslubu

The Address Wording of the Quran from a Psycho-Educational Perspective

Özet

Kur’ân, bireyin iç dünyasını harekete geçirecek tarzda nâzil olmuştur. Kur’an’ın hitâp üslûplarının psiko-eğitsel açıdan incelenmesi ifadesi, Kur’ân vahyinin ilâhî konumdan beşerî ortama indirilişi esnasında muhatapların kavrayış seviyesine uygun hâle getirilişini anlatan bir ifadedir. Bu nedenle Kur’ân’ın anlatım biçimi, insan psikolojisine yönelik mesajlar içermektedir. Yüce Allah’ın Hz. Muhammed’e (as.) inzal buyurduğu ilâhî hitabın, ilk muhatap kitleyi istendik yönde dönüştürdüğü bilinen bir gerçektir.  Kur’an’ın hitâp üslûplarının psiko-eğitsel açıdan incelenmesi bu dönüşümün izlediği metot hakkında da bize bir fikir verecektir. Cahiliye Arap toplumunun vahye muhatap olduğu süreçteki psiko-sosyal durumunu ve Kur’an’ın onları tevhid inancına davet ederken takip ettiği psiko-eğitsel süreci bilmek gerekir. İlâhî vahiy, muhatap kitlenin aklını ve his dünyasını harekete geçirecek tarzda bir yol mu izlemiş, yoksa sadece hakikatleri basit ve düz ifadelerle dile getirip muhataplarını bu hakikatlerle baş başa mı bırakmıştır? İnsanın psikolojik yönüne hitap eden unsurlar içermekte midir? Bu çalışmada, Kur’ân’ın hitap üslûplarının psiko-eğitsel mesajlar da içerdiği gerçeği örneklem yöntemiyle seçilen hususlar çerçevesinde incelenmiştir. Kur’ân’ın hitap üslûbunun psiko-eğitsel yönünü araştırma amacı taşıyan çalışmada, metin içeriği yanında hitap üslûbunu etkileyen metin dışı faktörler de ele alınmıştır. Kur’an’ın doğru anlaşılması için metin dışı bağlam önemli olduğu gibi eğitim psikolojisi için de bu önemlidir. Zira bir söz, söylendiği bağlam, şartlar ve ortam içinde gerçek anlamını kazanır ve doğru anlaşılır. Kur’ân’ın içerik üslûplarından mesel, kıssa, tasvir, vaad-vaid, tekrar, soru-cevap gibi hitap üslûpları psiko-eğitsel yönden ele alınarak birer örnek verilmekle yetinilmiştir. Makalede Kur’an’ın hitâp üslûplarının psiko-eğitsel yönünün de olduğu üzerine durulmuştur. Seçilen konu başlıklarına verilen örneklerle bu konunun açıklığa kavuşturulması hedeflenmiştir.